Na ova pitanja odgovara Dr Biljana Milojković Kicevska, specijalista interne medicine, subspecijalista gastroenterohepatologije, iz Univerzitetskog Kliničkog Centra Kragujevac.
Dijareja (Proliv)
Dijareja je ubrzana pasaža (prolaz) stolice koja je neformirana. Preko tri stolice dnevno, koje su kašaste ili vodene se smatraju prolivastim stolicama. Pre pojave neformiranih stolica javlja se krčanje creva, izražena gasovitost, bolovi u vidu grčeva.
Prema dužini trajanja prolivastih stolica dijareja se deli na akutnu (trajanje do dve nedelje), perzistentnu (2 do 4 nedelje) i hroničnu (trajanje prolivastih stolica preko 4 nedelja).
Za akutnu dijareju se može reći da nastaje iznenada i obicno traje 1 do 2 dana.
Dijareja: Uzroci i simptomi
Najčešci uzročnici (90%) akutne dijareje su infektivni agensi – virusi, bakterije, gljivice, paraziti i ne retko, infektivne dijareje praćene su povišenom telesnom temperaturom, dehidratacijom, mučninom i povraćanjem.
U ostalih 10% neinfektivnih uzročnika akutne dijareje spadaju različiti lekovi antiaritmici, nesteroidni antiinflamatorni lekovi, antihipertenzivi, bronhodilatatori, antacidi, neki antidepresivi. Akutni prolivi se mogu javiti i u nekim hroničnim bolestima (divertikuloze creva, kao reakcija odbacivanja grafta – nakon transplantacije organa).
Svakako antibiotici su najčešci neinfektivni prouzrokovači akutne dijareje.
Opisani simptomi akutne dijareje mogu se javiti i kod nekih oboljenja i stanja, kao prateći simptomi. Na primer kod trovanja hranom, usled konzumiranja gljiva ili morskih plodova, zatim kod zadesnih trovanja insekticidima i drugim hemijskim sredstvima, a što se ispoljava alergijskim reakcijama na određenu vrstu hrane ili toksina.
Ako govorimo o hroničnoj dijareji većina uzroka su neinfektivne prirode. Alergije i intolerancije na hranu (intolerancija na lakozu, intolerancija na gluten), problemi sa digestivnim traktom kod dijabetičara, nakon operacije zučne kese, nakon operacije creva, kod malignih bolesti creva, zatim dugotrajna upotreba lekova moze izazvati hroničnu dijareju, kao i inflamatorne bolesti creva (Ulcerozni kolitis i Kronova bolest).
Ponekad je uzrok za hronični proliv nepoznat. Ako dijagnostički testovi i endoskopija ne otkriju abnormalnost, lekar može pripisati hroničnu dijareju sindromu iritabilnog kolona.
Mehanizmi nastanka dijareje
-
Povećanje osmotskog pritiska: Osmotska dijareja
Osmotska dijareja nastaje usled zadržavanja osmotski aktivnih supstanci (hidrosolubilnih sastojaka) u crevima, koji za sebe vezuju vodu. Zbog nakupljanja hidrosolubilnih sastojaka raste osmotski gradijent prema lumenu creva, pa voda iz ekstracelularnih prostora prelazi u lumen i dolazi do rastezanja crevnih zidova. Ovo ubrzava peristaltiku i skraćuje vreme zadržavanja fekalnih materija unutar creva. Ovaj mehanizam uzrok je pojave proliva kod intolerancije na šećere (laktozu), kod upotrebe određenih laksativa i antacida i kod korišćenja organskih kiselina (vinska, limunska, jabučna).
-
Sekretorna dijareja
Javlja se kao posledica povećanja lučenja elektrolita i drugih materija u tankom i debelom crevu. Uzročnici mogu biti bakterije, virusi, neapsorbovane masti iz hrane, neke vrste lekova ili u retkim slučajevima, problem sa štitnom žlezdom.
Ovaj tip dijareje se javlja deset puta češće kod žena nego kod muškaraca i to posebno kod osoba starijih od 60 godina.
-
Eksudativna ili upalna dijareja
Javlja se u slučaju oboljenja crevne sluznice koja dovode do upale sluzokože creva i pojave otoka.
Obično je povezana sa zapaljenskim bolestima creva kao što je Kronova bolest ili ulcerozni kolitis, a takođe je može izazvati i bakterija Echerichia coli. Posledica ove dijareje je pojava krvi, sluzi i drugih materija u crevnom sadržaju, što značajno povećava količinu tečnosti u crevu.
-
Smanjena apsortivna površina
Smanjenje vremena apsorpcije nastaje kada fekalne materije nisu dovoljno vremena u kontaktu sa odgovarajućom apsortivnom površinom digestivnog trakta. Ovo ima za posledicu povećanje količine tečnosti u crevnom sadržaju. Faktori koji uzrokuju ovo stanje su resekcija želuca, tankog ili debelog creva, piloroplastika, vagotomija kao i upotreba određenih lekova.
-
Malapsorpcija – loša apsorpcija, izaziva dijareju osmotskim i sekretornim mehanizmima
Dijareja nastala zbog malapsorpcije može se razviti kada je transport crevnog sadrzaja produžen, zbog čega dolazi do nagomilavanja bakterija u tankom crevu.
-
Motorna ili motalitetna dijareja
Nastaje zbog ubrzane peristaltike tj motorne aktivnosti u tankom i debelom crevu.
-
Paradoksalna dijareja
Dešava kada ljudi imaju ozbiljnu konstipaciju, tj. pojavu zatvora.
-
Psihogena ili emocionalna dijareja
Nastaje u trenucima pojačane nervne napetosti, kada snažna stimulacija parasimpatičkog nervnog sistema izaziva povećanje lučenja tečnosti u završnom delu debelog creva.
Kako pomoći pacijentima sa učestalim stolicima:
- Dijagnostikovati uzrok (analize: krvi, stolice, urina; uvid u prateće bolesti pacijenta – endoskopska ispitivanja;)
- Nadoknaditi tečnost i elektrolite
- Poštovanje higijensko – dijetetskog rezim ishrane
- Primena probiotika tj. nadoknada “dobrih” bakterija u crevima kao jedan od načina da se poveća broj zdravih, korisnih bakterija u crevima, da se poboljša imunitet i integritet sluznice creva, da se blokira razvoj loših, patogenih bakterija.
Bulardi® probiotik – zaustavlja dijareju i skraćuje trajanje već postojeće dijareje!
Primena probiotika Bulardi®, koji sadrži probiotsku gljivicu Saccharomyces boulardii ima prednost jer je otporan na delovanje svih antibiotika i može se primenjivati istovremeno sa njima. Bulardi® omogućava vezivanje patogenih bakterija za sebe, smanjuje gubitak vode, elektolita i obnavlja epitel. Reguliše narušeni crevni balans, normalizuje rad creva, zaustavlja dijareju i skraćuje trajanje već postojeće dijareje .*
U našoj zemlji postoji jedinstveni istraživački centar za probiotike, Probiotic Excellence Center®, koji se bavi istraživanjem, razvojem i proizvodnjom visokokvalitetnih probiotika. Pa se i Bulardi® kao i ostali probiotici koji se ovde proizvode nalazi u specijalnom aTECH pakovanju, a koje pruža dodatnu zaštitu probiotskim ćelijama i na taj način daje bezbednost i efikasnost preparata do kraja roka upotrebe.
Dr Biljana Milojković Kicevska, specijalista interne medicine, subspecijalista gastroenterohepatologije, Univerzitetski Klinički Centar Kragujevac
Reference:
- *Neut C, Mahieux S, Dubreuil LJ. Antibiotic susceptibility of probiotic strains: Is it reasonable to combine probiotics with antibiotics? Med Mal Infect. 2017 Nov;47(7):477-483. doi: 10.1016/j.medmal.2017.07.001. Epub 2017 Aug 7. PMID: 28797834.
- Czerucka D, Piche T, Rampal P. Review article: yeast as probiotics – Saccharomyces boulardii. Aliment Pharmacol Ther. 2007 Sep 15;26(6):767-78. doi: 10.1111/j.1365-2036.2007.03442.x. PMID: 17767461
- Kaźmierczak-Siedlecka K, Ruszkowski J, Fic M, Folwarski M, Makarewicz W. Saccharomyces boulardii CNCM I-745: A Non-bacterial Microorganism Used as Probiotic Agent in Supporting Treatment of Selected Diseases. Curr Microbiol. 2020 Sep;77(9):1987-1996. doi: 10.1007/s00284-020-02053-9. Epub 2020 May 29. PMID: 32472262; PMCID: PMC7415030.
- Pais P, Almeida V, Yılmaz M, Teixeira MC. Saccharomyces boulardii: What Makes It Tick as Successful Probiotic? J Fungi (Basel). 2020 Jun 4;6(2):78. doi: 10.3390/jof6020078. PMID: 32512834; PMCID: PMC7344949.
